PATRONI 2022
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podjął decyzję o uhonorowaniu wybitnych postaci jak również epoki, która określiła naszą narodową tożsamość, podejmując okolicznościowe uchwały. W myśl wspomnianej decyzji patronami roku 2022 zostali: Maria Grzegorzewska, Maria Konopnicka, Ignacy Łukasiewicz, Józef Mackiewicz, Wanda Rutkiewicz, Józef Wybicki oraz Romantyzm Polski.
Maria Grzegorzewska (1888-1967) – naukowiec, pedagog specjalny, tyflopedagog, tyflopsycholog, działaczka społeczna. Jak pisał o niej W. Okoń „wyjątkowa postać, uczona o złotym sercu, kreatorka pedagogiki specjalnej w Polsce”. W roku 1922 powołała do życia Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i została jego dyrektorem, niemalże do końca życia pełniąc w nim funkcje kierownicze. „Drzwi do jej gabinetu i do jej mieszkania były stale otwarte zarówno dla kadry, jak i dla studentów”. W gronie pracowników znaleźli się: Józefa Joteyko, Maria Librachowa, Janina Doroszewska (jej późniejsza następczyni), Janusz Korczak, Stanisław Posner czy Władysław Sterling. Co istotne współpracując z twórczynią Instytutu wszyscy oni konsekwentnie trzymali się hasła : „Nie ma kaleki – jest człowiek”. W roku 2022 r. mija zatem 100 rocznica założenia rzeczonej placówki funkcjonującej współcześnie pod nazwą Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Sejm w podjętej uchwale zwrócił uwagę, że „Jej dzieła stanowią inspirację dla kolejnych badaczy i twórców akademickiej pedagogiki specjalnej oraz praktyki edukacyjnej, terapeutycznej i rehabilitacyjnej. Szczególną wartość nadała pracy nauczyciela-wychowawcy, którego widziała jako człowieka bogatego wewnętrznie, charyzmatycznego i empatycznego” – dodali posłowie. Grzegorzewska w opinii W. Okonia ze swojej pasji uczyniła dzieło życia, jeśli zaś chodzi o rozwój pedagogiki specjalnej w Polsce to miała ona w nim swój nietuzinkowy wkład: opracowała fundamentalne teoretyczne założenia oraz metodologię, a do tego zorganizowała rozległe badania naukowe i uczyniła z omawianej dyscypliny przedmiot studiów akademickich dodatkowo wzbogacając ją autorskimi badaniami i pracami o światowym poziomie. „Dzieliła się nią jak chlebem z rzeszami nauczycieli szkół specjalnych i tysiącami, tysiącami dzieci potrzebujących pomocy”. Warto też wspomnieć, że w procesie wychowania wysoko ceniła rolę sztuki i uczuć.
Maria Stanisława Konopnicka, z domu Wasiłowska, pseud. Jan Sawa, Jan Waręż, Mruczysław Pazurek, Piotr Surma (1842-1910)- poetka, nowelistka, autorka utworów dla dzieci, publicystka, krytyk literacki, tłumaczka. Z uwagi na fakt, iż w maju bieżącego roku przypada 180. rocznica jej urodzin Sejm postanowił uhonorować jedną z najwybitniejszych pisarek w historii literatury polskiej, twórczynię „Roty” – głosi treść uchwały przyjętej przez Izbę. Posłowie opisali w niej życiorys Konopnickiej oraz jej dorobek literacki. „Dokonała przełomu w polskiej literaturze dla dzieci, podnosząc tę dziedzinę pisarstwa na wyżyny artyzmu. Za pomocą utworów literackich protestowała przeciwko antypolskiej polityce zaborców i niesprawiedliwości społecznej. Współorganizowała protest światowej opinii publicznej przeciwko niemieckim represjom wobec dzieci polskich we Wrześni w latach 1901–1902 i ustawom wywłaszczeniowym. Walczyła o prawa kobiet oraz pomagała uwięzionym z przyczyn politycznych przez rosyjskie władze” – napisali posłowie w uchwale. A. Brodzka pisze o M. Konopnickiej w następujących słowach: „Twórczość Konopnickiej, odważna, aktualna, a zarazem mocno zrośnięta z postępową tradycją romantyczną, budziła wśród współczesnych wiele dyskusji, ale nawet przeciwnicy ideowi nie kwestionowali jej wybitnej rangi. (…) twórczość poetycka Konopnickiej zachowała różnorodne drogi oddziaływania. Odczytywane w perspektywie historycznej, poezje jej są gorącym świadectwem doświadczeń narodu i przykładem osobistej odwagi w poszukiwaniu rozwiązań społecznych zgodnych z potrzebami i wolą mas ludowych. (…) Tym mocniej, mimo przemiany prozy powieściowej w ostatnim półwieczu, trwa oddziaływanie Konopnickiej-nowelistki. Odkrywczość portretów psychologicznych, dramatyzm uczuć i subtelność nastrojów, oryginalny i wyrazisty tok narracji czynią z nich żywą i sugestywną lekturę”. W opracowanej przez I. Szczepańską publikacji czytamy, że najlepszą formę oddania hołdu jej pamięci stanowi możliwie najszersza popularyzacja utworów, nie tylko wciąż żywych, ale też równie chętnie czytanych, które w jej opinii przemawiają do szerokiego wachlarza odbiorców swoją prostotą i komunikatywnością, ale też pięknem i wyjątkową czystością języka. Bije z nich wielka żarliwość uczuciowa, bezpośrednie zaangażowanie autorki w przedstawiane sprawy, humanistyczny protest przeciw społecznej krzywdzie i ludzkiej niedoli. Przyciąga uwagę znajomość psychiki ludzkiej i umiejętność wczuwania się w przeżycia bohaterów. Dlatego też warto zaznajomić się lub odświeżyć dawną znajomość z książkami Konopnickiej, z jej poezją i nowelami.
Ignacy (Jan Józef) Łukasiewicz (1822-1882), farmaceuta, pionier światowego przemysłu naftowego; w roku 1852 wraz z J. Zehem w laboratorium przy aptece poddał destylacji ropę naftową i uzyskał naftę. Był również autorem projektu lampy naftowej, skonstruowanej w 1853 przez lwowskiego blacharza A. Bratkowskiego, którą zastosował do oświetlenia w szpitalu lwowskim 31 lipca 1853 roku. Rok później wspólnie z T. Trzecieskim założył w Bóbrce w powiecie krośnieńskim uważaną za pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej. W roku 1856 w Ulaszowicach koło Jasła założył pierwszą destylarnię ropy naftowej, poza ropą uzyskiwano w nich oleje i smary do maszyn, asfalt oraz gudrinę (rodzaj parafiny). Potem powstało kilka kolejnych rafinerii. Jego produkty nagrodzono na wystawie powszechnej w Wiedniu w roku 1873. Trzy lata później Łukasiewicz założył Towarzystwo Naftowe dla Opieki i Rozwoju Przemysłu i Górnictwa Naftowego w Galicji, które od roku 1880 funkcjonowało pod nazwą: Krajowe Towarzystwo Naftowe. Na przestrzeni lat 1881-1882 był jego prezesem. W swoich zakładach organizował kasy brackie (bratnia pomoc). W latach 1877- 81 był posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego. J. Sikora w swoim opracowaniu poświęconym Ignacemu Łukasiewiczowi cytuje jego słowa: „Człowiek na świecie jest jak żołnierz na warcie – dopóki żyje, pracować musi, a co zapracuje, tego do grobu nie zabierze, przyda się to dla innych ludzi” podkreślając przy tym jak bardzo przysłużył się on nie tylko Polakom, ale całej ludzkości. Z kolei J. Dębski pisał o nim: „Obowiązkowością i wyjątkową pracowitością wyróżniał się Ignacy Łukasiewicz przez całe życie: od ławy szkolnej aż do urządzania i zarządzania kopalniami i destylarniami naftowymi. Praca wyrobiła w nim nieprzeciętne wartości umysłowe i moralne. Ofiarna praca nadała jego pięknej postaci wyraz szlachetny i rozumny, wyrzeźbiła rysy, które odnajdujemy w portretach wielu rewolucjonistów, powstańców lat 1848 i 1863. Pracował do ostatnich dni życia przez blisko lat 50, gdy odliczymy 2 lata więzienia. Parę dni choroby (zapalenie płuc) powaliły żelazny, zdawało się jego organizm”. W tym roku w marcu przypada 200. rocznica jego urodzin, w styczniu zaś 140. rocznica śmierci. Posłowie w uchwale zaakcentowali, że „Należy on do zaszczytnego grona Polaków, których działalność odcisnęła wielki i pozytywny wpływ na rozwój naszej Ojczyzny, jak również całego świata” zwrócili też uwagę na jego patriotyczne zaangażowanie jak choćby udział w konspiracji podczas Powstania Krakowskiego, wsparcie finansowe Powstania Styczniowego i pomoc jego uczestnikom. Łukasiewicz był także filantropem i działaczem społecznym. Sejm zdecydował o ustanowieniu go patronem roku 2022 „szczególnie ze względu na wielkie i niezwykłe zasługi dla przemysłu i gospodarki Polski, a także Jego zaangażowanie w walkę o niepodległość Ojczyzny oraz dbałość o pracowników”.
Józef Mackiewicz (1902-1985), powieściopisarz, publicysta. Brat Stanisława Cata. Jako uczeń uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, walczył też w bitwie warszawskiej. Był jednym z najwybitniejszych prozaików polskich XX w. W jego koncepcji powieści łączyły się elementy dokumentalne i interesująca fabuła. Mackiewicz reprezentował tradycję Wielkiego Księstwa Litewskiego, zwalczał totalitaryzm, zwłaszcza w jego sowieckiej formie. Jego wyraziste poglądy polityczne i pasja polemiczna spowodowały, że stał się postacią kontrowersyjną. W kwietniu bieżącego roku przypada 120. rocznica jego urodzin. Posłowie w podjętej uchwale uznając go za jednego z największych pisarzy polskich zwrócili uwagę, że Mackiewicz „w swej twórczości przedstawiał życie mieszkańców pogranicza polsko-litewsko-białoruskiego na tle przełomowych wydarzeń historycznych i odwoływał się do tradycji wielonarodowej I Rzeczypospolitej”. Zaakcentowali również jego jednoznaczną postawę pisząc „Był nieprzejednanym wrogiem totalitaryzmów, szczególnie komunizmu, poszukiwał wszystkiego, co mogłoby łączyć mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej, w tym antybolszewicką opozycję w Rosji, na drodze ku wolności narodów”. Wobec powyższego ustanowiono go patronem 2022 r., „uznając wielkość jego dorobku wytrwale wspierającego idee: niepodległości Polski, wolności i przyjaznego współistnienia narodów Europy Środkowo-Wschodniej i niezłomnego oporu przeciwko komunizmowi”. R. Beller pisze o nim: „Mackiewicz nie mieścił się w żadnych schematach. Do końca swojego życia pozostawał bezkompromisowy w swojej walce z Imperium Zła. Wskazywał i głośno mówił o zagrożeniach, jakie niesie komunizm. Był przeciwny jakiejkolwiek formie flirtu z komunizmem”.
Wanda Rutkiewicz, z domu Błaszkiewicz (1943-1992) alpinistka, z zawodu elektronik. Wspinała się w Tatrach, górach Norwegii, Alpach (1973 pierwsze kobiece przejścia pn. filara Eigeru, 1978 – pn. ściany Matterhornu zimą). 16 października 1978 roku weszła na Mount Everest jako 3 kobieta na świecie i pierwsza Europejka, a 23 czerwca 1986 roku jako pierwsza kobieta zdobyła drugi szczyt Ziemi – K2 (w Karakorum). Realizując plan zdobycia 14 ośmiotysięczników weszła na 8 szczytów, zginęła podczas próby wejścia na dziewiąty pod K’angcz’endzöngą na wysokości ok 8300 m (jej ciała nie odnaleziono). Rutkiewicz była również autorką filmów z wypraw alpinistycznych i książek poświęconych górskiej tematyce. Otrzymała liczne odznaczenia w tym m.in.: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1979), Gwiazdę Zasługi Pakistanu (1991), czy pośmiertnie Medal im. Króla Alberta I (1994). W maju 2022 roku mija 30. rocznica jej śmierci. Posłowie w podjętej uchwale wrócili do słów Jana Pawła II wypowiedzianych do Rutkiewicz w trakcie wizyty w Polsce rok po objęciu papiestwa „Dobry Bóg tak chciał, że tego samego dnia weszliśmy tak wysoko”. Karol Wojtyła bowiem 16 października 1978 roku został papieżem. Podkreślili przy tym, że „Pokonywała bariery, została prekursorką kobiecych zespołów górskich, bo nie godziła się, by zdolne alpinistki były wyłącznie broszkami w męskich wyprawach. Imponowała siłą, sprawnością fizyczną i niezwykłą inteligencją”. Co więcej w latach 80. Wanda Rutkiewicz należała do „Solidarności”, działała też w opozycji demokratycznej.
Józef (Rufin) Wybicki (1747-1822) – działacz polityczny, pisarz i publicysta, autor polskiego hymnu Narodowego „Mazurek Dąbrowskiego”, wielokrotny poseł na Sejm, jeden z inicjatorów Konfederacji Barskiej, uczestnik prac wdrażających Konstytucję 3 Maja, współorganizator Insurekcji Kościuszkowskiej. W marcu 2022 przypada 200. rocznica jego śmierci. W przyszłym roku będziemy obchodzić 275. rocznicę jego urodzin oraz 225-lecie powstania „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”, czyli „Mazurka Dąbrowskiego”, która w dwudziestoleciu międzywojennym stała się naszym hymnem narodowym. W. Zajewski pisał o nim: „Wybickiemu, wychowanemu w „epoce świateł”, nie była obca bodaj żadna humanistyczna dziedzina aktywności ludzkiej. Interesowało go prawo i poezja, teatr i architektura, ekonomia polityczna i geografia, historia i archeologia, geologia i kultura antyczna. Ale naprawdę to miał on tylko jedną pasję: politykę”. „To Józef Wybicki z gen. Janem Henrykiem Dąbrowskim napisali odezwę do Polaków powołującą się na słowa Napoleona oraz stworzyli zręby Księstwa Warszawskiego” – napisali posłowie w uchwale. Wybicki był także autorem m.in. wierszy, komedii obyczajowych i politycznych, tragedii historycznych, librett operowych. J. Wójcicki w swojej książce poświęconej Wybickiemu pisał: „znamy [Go] głównie jako twórcę naszego hymnu narodowego „Jeszcze Polska nie zginęła”, natomiast mniej wiemy o jego udziale w wielkich wydarzeniach i walkach okresu kościuszkowskiego i napoleońskiego. Dramatyczne losy tego niezwykłego człowieka, bojownika o wolność i męża stanu zasługują na bliższe poznanie. Przez całe swe długie życie pozostawał w służbie społecznej, okazując nieugiętość, wytrwałość i poświęcenie sprawie narodu”.
Romantyzm Polski – J. Lupas-Rutkowska zwraca uwagę, że szczególna sytuacja porozbiorowej Polski sprawiła, że romantyzm rozwijał się w bliskiej zależności z wydarzeniami politycznymi, które stały się wyznacznikiem większości dat kluczowych z punktu widzenia wewnętrznego rozwoju literatury. Był on pierwszym wielkim prądem, który wkroczył na grunt literatury i sztuki w sposób przełomowy, w atmosferze sporów i konfliktu pokoleń. W naszym kraju ów spór określany jest mianem walki klasyków z romantykami, która miała miejsce w latach trzydziestych XIX w., a jej zwieńczeniem był wybuch powstania listopadowego. M. Straszewska pisze: Romantyzm polski stanowił narodową odmianę złożonego prądu ideowego, literackiego i artystycznego. Ów prąd powstały na przełomie wieków w Niemczech, poprzedzony zaś zjawiskami „preromantycznymi” również w kulturze angielskiej i francuskiej, zdeterminował charakter literatury i sztuki w Europie w pierwszej w pierwszej połowie XIX wieku. M. Kuziak w książce „Epoki literackie : od antyku do współczesności” (Hanczakowski M. i in.) zwraca uwagę, iż niesprzyjające okoliczności, jakie towarzyszyły rozwojowi literatury romantyzmu krajowego sprawiły, że powielała ona wzorce romantyzmu przedlistopadowego, zmieniając je oczywiście zgodnie z potrzebą chwili. Były to lata popowstaniowych represji, tłumienia polskiego życia intelektualnego i artystycznego, ale też odcięcia od literatury emigracji i europejskiej kultury. W związku z tym literatura zajmowała się przede wszystkim problematyką narodową i społeczną, dążąc do realizmu. Charakterystyczne jest nawiązywanie do wzorców pieśni ludowej (śpiewność), korzystanie z wczesnoromantycznej metaforyki (walka, młodość) czy też stylistyki emigracyjnego romantyzmu (aluzje biblijne). Na stronie https://www.sejm.gov.pl/ czytamy: „W 1822 r. w Wilnie ukazały się „Ballady i romanse” Adama Mickiewicza, zawarte w tomiku poetyckim, który wyznaczył początek polskiego romantyzmu. Wtedy po raz pierwszy ujrzały światło dzienne „Romantyczność”, „Powrót taty”, „Świtezianka”, „Pani Twardowska”, bez których trudno wyobrazić sobie ostatnich dwieście lat polskiej kultury” – napisali posłowie w uchwale ustanawiającej rok 2022 Rokiem Romantyzmu Polskiego. „Zrodziła się epoka, w której tworzyli genialni artyści, myśliciele i działacze polityczni, którzy w sytuacji narodowej niewoli stworzyli kraj duchowej wolności, rozwinęli programy niepodległościowe, a zarazem wynieśli polską muzykę, literaturę i malarstwo do rangi czołowych osiągnięć kultury europejskiej” – dodała Izba. Sejm zwrócił przy tym uwagę również na innych z grona najwybitniejszych twórców epoki romantyzmu: Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego, Cypriana Norwida w dziedzinie literatury, Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszkę w obszarze muzyki, Piotra Michałowskiego i Jana Matejkę w sferze malarstwa. „Bez Maurycego Mochnackiego i jego pism o wolnych Polakach, bez wieszczów Mickiewicza i Słowackiego, pochowanych w królewskich kryptach, bo Polacy uznali, że królom Polski są równi, nie byłoby Legionów Piłsudskiego czy Powstańców Warszawskich. To z romantyzmu wyrósł nowoczesny mesjanizm Jana Pawła II i unikatowy w dziejach świata ruch Solidarność” – zaznaczyli posłowie w przyjętym dokumencie.
Z kolei na mocy uchwał Senatu patronami roku 2022 zostali: Władysław Bartoszewski, Bronisław Geremek, Ignacy Łukasiewicz (uhonorowany również przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej) i Bruno Schulz. Rok 2022 został też Rokiem Botaniki.
Władysław Bartoszewski (1922-2015) – historyk, pisarz, polityk, więzień obozu Auschwitz, od roku 1942 w konspiracji, uczestnik akcji pomocy Żydom w ramach społecznej organizacji katolickiej o charakterze ponadpartyjnym „Front Odrodzenia Polski”; od sierpnia 1942 w AK, współzałożyciel Rady Pomocy Żydom „Żegota”, od grudnia 1942 do maja 1944 redaktor miesięcznika „Prawda Młodych”. Na stronie https://www.senat.gov.pl/ czytamy: „Pracował w Wydziale Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej, a także w Departamencie Spraw Wewnętrznych Delegatury Rządu RP na Kraj. Jako żołnierz AK walczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie był represjonowany, dwukrotnie więziony. Współpracował z Radiem Wolna Europa. Wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a także na uniwersytetach w Monachium, Eichstӓtt i Augsburgu. Zakładał Komitet Obrony Prześladowanych za Przekonania przy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. W stanie wojennym był internowany. W wolnej Polsce pełnił funkcję ambasadora RP w Austrii, dwukrotnie sprawował urząd ministra spraw zagranicznych (1995 i 2000–01). W okresie 2007–2015 był sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Był przewodniczącym Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a także senatorem IV kadencji (1997–2001). Władysław Bartoszewski był jednym z pierwszych Polaków, którym nadano tytuł Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 1995 roku prezydent Lech Wałęsa odznaczył go Orderem Orła Białego”. W uchwale ustanawiającej W. Bartoszewskiego patronem roku 2022 senatorowie wskazali, że jest to rok w którym przypada 100. rocznica urodzin tego wszechstronnego człowieka, nietuzinkowej osobowości: humanisty, historyka, publicysty, dziennikarza, pisarza, wykładowcy, dyplomaty oraz polityka. Zaznaczyli przy tym, że Władysław Bartoszewski był więźniem Auschwitz, a po wojnie działał na rzecz pojednania między Polakami, Niemcami i Żydami. W podjętej uchwale czytamy, że „Wytatuowany na przedramieniu obozowy numer 4427 uwiarygadniał jego sądy przedstawiane Niemcom i Austriakom”. Senatorowie podkreślili również, że jego niełatwe słowa kierowane do Polaków stawały się wiarygodne za sprawą dwukrotnego aresztowania i pięcioletniego pobytu w stalinowskim więzieniu. „Tłumaczył, że prawda leży tam, gdzie leży i on nic na to nie może poradzić. Ale jego prawda miała jednocześnie moc oczyszczającą; nie była rytualnym oskarżeniem, lecz fundamentem dla nowej budowy. Jego osobista historia, historia jego miasta i kraju służyła mu do stawiania tamy dla nurtów ideologicznych, które relatywizowały tragiczną przeszłość”. Akcentowali przy tym, że Władysław Bartoszewski chciał, byśmy pozostali wierni jego maksymie, która brzmiała: „Warto być przyzwoitym!”. „Senat składa hołd wielkiemu patriocie, uznając jego credo za istotne dla Polaków angażujących się w pracę na rzecz przyszłości demokratycznej RP” – czytamy w uchwale.
Bronisław Geremek (1932- –2008) – na stronie https://www.senat.gov.pl/ możemy przeczytać, iż ukończył studia na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, przebywał na stypendium Smithsonian Institution w USA, odbył studia podyplomowe w École pratique des hautes études w Paryżu. Zajmował się badaniami nad historią kultury i społeczeństwa wieków średnich. Był pracownikiem Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Wykładał na Uniwersytecie Paryskim i kierował tamtejszym Centrum Kultury Polskiej. Był działaczem opozycji politycznej w PRL, m.in. współautorem wyrażającego potrzebę reformy ustrojowej Listu 7, listu w obronie represjonowanych działaczy Komitetu Obrony Robotników, sygnatariuszem apelu 64 naukowców, literatów i publicystów o podjęcie dialogu z robotnikami strajkującymi w sierpniu 1980 r. Został jednym z doradców powstającego NSZZ „Solidarność”. Brał udział w rozmowach plenarnych w czasie obrad Okrągłego Stołu. W latach 1997–2000 pełnił urząd ministra spraw zagranicznych. Był posłem na Sejm X, I–III kadencji (1989–2001), deputowanym do Parlamentu Europejskiego VI kadencji (2004–08). Prezydent Aleksander Kwaśniewski oznaczył go Orderem Orła Białego. W podjętej uchwale senatorowie wskazali, że w roku 2022 przypada 90. rocznica urodzin B. Geremka uznawanego za jednego z najważniejszych polskich polityków, współodpowiedzialnego za odbudowę niepodległości Polski i wprowadzenie Rzeczypospolitej do NATO i Unii Europejskiej. Podkreślili przy tym, że „Bronisław Geremek był polskim patriotą poczuwającym się do odpowiedzialności za losy kraju. Mimo szykan i prześladowania nigdy nie brał pod uwagę wyjazdu z Polski”. W opinii Senatu jest to postać, która zarówno w Polsce jak i na świecie zostanie zapamiętana jako człowiek honoru i zasad moralnych. B. Geremek był współtwórcą opozycji demokratycznej w PRL. „Działał jawnie i w podziemiu, z otwartą przyłbicą, bez przemocy”. Senatorowie przypominają, że Bronisław Geremek 12 marca 1999 r. w imieniu rządu RP przekazał na ręce sekretarz stanu USA Madeleine Albright akt przystąpienia Polski do Traktatu Północnoatlantyckiego, ostatecznie przesądzający o przynależności Polski do świata Zachodu oraz o losach Europy Środkowej. Stworzył też nową strategię polityki polskiej wobec Federacji Rosyjskiej, polegającą na jednoczesnym wspieraniu demokratycznych dążeń krajów postkomunistycznych i pokojowym rozwiązywaniu kwestii spornych. „Czas kierowania polską dyplomacją jeszcze za jego życia przeszedł do historii” – napisano w uchwale. Senatorowie zaznaczyli, że życie B. Geremka było niezwykłym świadectwem służby Ojczyźnie. „Senat Rzeczypospolitej Polskiej, ustanawiając rok 2022 Rokiem Bronisława Geremka, oddaje Mu szczególny hołd, wyraża szacunek oraz wielkie uznanie dla Jego dokonań świadczących o umiłowaniu Ojczyzny i rodaków. Dobrze służył Polsce!” – czytamy w uchwale.
Bruno Schulz (1892-1942) – prozaik, malarz, grafik; uprawiał rysunek i malarstwo portretowe; w roku 1921 rozpoczął pracę w Gimnazjum im. Króla Jagiełly, początkowo przejściowo, a od roku 1924 na stałe. Zaczynał od nauki rysunku, później również prac ręcznych i czasowo matematyki. Jego ojciec, którego postać zajmuje tak znaczące miejsce w twórczości pisarza był kupcem bławatnym. Częste wyjazdy do Zakopanego umożliwiły mu poznanie Stanisława Ignacego Witkiewicza, za pośrednictwem którego poznał pisarkę Deborę Vogel. Ta z kolei pomogła mu nawiązać kontakt ze środowiskiem literackim. Przełomowym dla jego kariery okazało się spotkanie z Zofią Nałkowską, która ułatwiła mu literacki start. W roku 1933 ukazały się „Sklepy cynamonowe”, a w roku 1937 „Sanatorium Pod Klepsydrą”. Schulz poza zbiorami opowiadań, listów, recenzji, kilku artykułów był także autorem powieści „Mesjasz”, której ukończyć nie zdołał, rękopis zaś zaginął w trakcie wojny, a samej powieści do dziś nie udało się odnaleźć. Mimo, że początek wojny był dla niego czasem względnie spokojnym, to po wkroczeniu Niemców do miasta w roku 1941 jego żydowskie pochodzenie spowodowało, że żył w ciągłym zagrożeniu. Choć warszawscy przyjaciele przygotowali dla niego ucieczkę, a przez pewien okres chroniła go protekcja pewnego gestapowca, to ostatecznie podzielił on tragiczny los większości swych współbraci w czasie ostatniej wojny. Zginął rozstrzelany 19 listopada 1941 r. A. Zawadzki w książce „Epoki literackie : od antyku do współczesności” (Hanczakowski M. i in.) pisał o nim: „był osobowością niezwykłą i wybitnym pisarzem. Nieśmiały, samotny, żyjący we własnym świecie, z trudem nawiązywał kontakty z otoczeniem. (…) Schulz stworzył w swoich opowiadaniach świat odrębny, niepowtarzalny, podlegający własnym regułom, prawidłom. Niełatwo ten świat rozszyfrować i zrozumieć”. E. Górski w urywkach wspomnień o pisarzu zebranych i opracowanych przez J. Ficowskiego w książce „Bruno Schulz. Listy, fragmenty, wspomnienia o pisarzu” pisał: „Postać Brunona Schulza pojawia się w mojej pamięci ze szczególną wyrazistością – nic w tym dziwnego, gdyż niezwykła osobowość tego wielkiego artysty i wspaniałego człowieka wywierała na mnie wielkie wrażenie od pierwszej chwili, gdy z początkiem lat trzydziestych zostałem jego uczniem rysunków (…) Takiego przyjaciela, takiego człowieka i artysty nigdy się nie zapomina. (…).
Rok Botaniki – Senat, uznał, że 100-lecie powstania Polskiego Towarzystwa Botanicznego to doskonała okazja do tego, by uhonorować polskich botaników i ich osiągnięcia, a także docenić cywilizacyjne znaczenie tej dziedziny nauki. „Chcemy, aby Rok Botaniki przyniósł jeszcze większe uznanie w naszym społeczeństwie dla roli nauki, w szczególności botaniki, oraz jej wkładu w rozwój gospodarki i wpływu na nasze życie codzienne” – napisali senatorowie. W uchwale przywołują postaci polskich badaczy: Michała Hieronima Leszczyca-Sumińskiego, który pierwszy na świecie opisał cykl rozwojowy paproci, Antoniego Rehmana – pioniera badań roślinności Afryki Południowej czy Edwarda Strasburgera – twórcę podstaw współczesnej cytologii roślin. Senatorowie przypominają także, że Polskie Towarzystwo Botaniczne powołano niedługo po odzyskaniu przez nasz kraj niepodległości. Pierwszy zjazd miał miejsce w dniach 9–10 kwietnia 1922 r. „Docenienie wielkiej roli Towarzystwa w badaniach naukowych, działaniach chroniących przed zapomnieniem dorobek i historię polskiej botaniki, a także w upowszechnianiu wiedzy o tej szczególnej części przyrody ze wszech miar zasługuje na wyróżnienie” – czytamy w uchwale.
Oprac. A. Wesołowska
Źródła:
- https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=EBD923AF85FCBCCAC12587B90041B827, [dostęp: 05.01.2021].
- https://www.senat.gov.pl/aktualnoscilista/art,14333,patroni-roku-2022.html, [dostęp: 14.02.2022].
- Beller R., O literaturze, polityce i zapomnieniu, Poradnik Bibliotekarza 2008, nr 5, s. 18-20.
- Brodzka A., Maria Konopnicka, Warszawa 1961, s. 242, 244.
- Dębski J., Ignacy Łukasiewicz. Narodziny przemysłu naftowego, Warszawa 1955, s. 134.
- Ficowski J. (zebr. i oprac.), Bruno Schulz : listy, fragmenty, wspomnienia o pisarzu, Kraków – Wrocław 1984, s. 67.
- Hasło: Bartoszewski Władysław [w:] J. Wojnowski (red nacz.), Wielka Encyklopedia PWN, T. 3, Azerowie – Biblia, Warszawa 2001, s. 267.
- Hasło: Geremek Bronisław [w:] J. Wojnowski (red nacz.), Wielka Encyklopedia PWN, T. 10, gazy cieplarniane – guna, Warszawa 2002, s. 96.
- Hasło: Łukasiewicz Ignacy (Jan Józef) [w:] J. Wojnowski (red nacz.), Wielka Encyklopedia PWN, T. 16, Limka czarnobrzucha – Mańkowski, Warszawa 2003, s. 327.
- Hasło: Wybicki, Józef Rufin [w:] J. Wojnowski (red nacz.), Wielka Encyklopedia PWN, T. 30, Woźnicko-Wieluńska Wyżyna – Żyznowski, Warszawa 2005, s. 66.
- Hanczakowski M. i in., Epoki literackie : od antyku do współczesności, Bielsko-Biała 2001, s. 171, 369-372.
- Hasło: Rutkiewicz Wanda [w:] J. Wojnowski (red nacz.), Wielka Encyklopedia PWN, T. 16, Rozwadowski- sfyrelaton, Warszawa 2004, s. 100.
- Kulczycka-Saloni J., Straszewska M., Literatura polska. T. 2, Romantyzm, pozytywizm, Warszawa 1990, s. 5.
- Latusek A. (red.), Słownik pisarzy polskich, Kraków 2005, s. 243-244, 310-311, 443-444.
- Lupas-Rutkowska J., Epoki literackie, Warszawa 2006, s. 189-190.
- Okoń W., Wizerunki sławnych pedagogów, Warszawa 1993, s. 107-127.
- Sikora J., Ignacy Łukasiewicz, Katowice 1978, s. 5.
- Szczepańska I., Maria Konopnicka (1842-1910). Poradnik bibliograficzny, Warszawa 1960, s. 9.
- Wójcicki J., Chorąży wolności : żywot Józefa Wybickiego, Gdańsk 1977, s. 5.
- Zajewski W., Józef Wybicki, Warszawa 1983, s. 6.
